21-8-2025:
Paratuberculose is een darmziekte van herkauwers die wordt veroorzaakt door infectie met de bacterie Mycobacterium avium subsp. paratuberculosis. In het verleden werd aangenomen dat alléén kalveren gevoelig zijn voor infectie met de paratuberculosebacterie en dat alléén volwassen runderen besmettelijk kunnen worden. De laatste decennia komen echter steeds meer gegevens beschikbaar waaruit blijkt dat deze aannames onjuist zijn. Wat betekent dit voor rundveekeuringen?
Uitscheiding van de paratuberculosebacterie bij kalveren en ouder jongvee werd in verschillende onderzoeken aangetoond. Op zwaarder besmette Nederlandse melkveebedrijven bleek 20 procent van de runderen al vóór de leeftijd van twee jaar paratuberculosebacteriën uit te scheiden in de mest. Ook in recente GD-uitslagen zien we uitscheiding bij 4 procent van de onderzochte kalveren jonger dan 6 maanden en bij 6 procent van het onderzochte oudere jongvee (figuur 1). De uitscheiding bij jongvee leidt tot nieuwe besmettingen bij koppelgenoten.
Ook volwassen runderen zijn nog gevoelig zijn voor de infectie en kunnen na infectie besmettelijk worden. Op één rundveebedrijf bleek overdracht van volwassen rund naar volwassen rund zelfs de belangrijkste verspreidingsroute van paratuberculosebacteriën.
Figuur 1. Uitslagen van individueel mestonderzoek op paratuberculosebacteriën in 1446 mestmonsters van jongvee, ingezonden in de periode augustus 2023 – juli 2025 vanaf tenminste 544 verschillende rundveebedrijven.
Betekenis voor rundveekeuringen
De verspreiding van de paratuberculosebacterie onder kalveren en onder volwassen runderen verhoogt het risico dat het bijeenbrengen van runderen op een rundveekeuring met zich meebrengt. Het risico op verspreiding op de keuring kan niet volledig worden uitgesloten door op de keuring alleen ruwvoer van het herkomstbedrijf te verstrekken: een rund kan ook besmet worden door inademing van stofdeeltjes met paratuberculosebacteriën.
Verspreiding van paratuberculose op een rundveekeuring kan alleen worden voorkómen als er géén besmettelijke runderen worden aangevoerd. Het heeft daarom de voorkeur om alléén runderen aan te voeren vanaf herkomstbedrijven met status A, 6, 7, 8, 9 of 10.
Als een keuringsorganisatie echter besluit om ook een rund vanaf een herkomstbedrijf met een lagere status of een onbekende status toe te laten, dan is het belangrijk dat in de laatste zes weken voorafgaand aan de keuring een mestmonster van het rund is onderzocht op paratuberculosebacteriën (Paratuberculose PCR, artikelnr. 10613) en dat elk rund waarbij ooit uitscheiding van paratuberculosebacteriën is aangetoond wordt uitgesloten van deelname.
Rundveehouders die voorafgaande aan een keuring mestonderzoek laten uitvoeren moeten zich realiseren dat een ongunstige uitslag van mestonderzoek zal leiden tot het afvoeren van het betreffende rund en gevolgen kan hebben voor de paratuberculosestatus van hun bedrijf.